Aan lofbetuigingen geen gebrek voor dit boek, waaraan een decennium lang is gewerkt. Van Schitterende ruïnes zijn inmiddels meer dan 10 miljoen exemplaren verkocht. De roman stond wekenlang op nummer 1 in de New York Times bestseller list. Ook Publishers Weekly, Esquire, The Sunday Times, The Washington Post, The Guardian, The Observer en The Daily Mail bombardeerden het tot 'Boek van het jaar'. Daarenboven zijn de vertaalrechten verkocht aan 26 landen en zal het boek verfilmd worden.

Jess Walter verbindt in de roman het landelijke Italië van 1962 met de dubieuze filmwereld van Hollywood anno 2012. De (fictieve) actrice Dee Moray wordt in 1962 handig weggemanoeuvreerd van de filmset in Rome waar de (echte) film Cleopatra wordt opgenomen, naar het spreekwoordelijke hol van Pluto. Pasquale Tursi vangt haar daar op en valt voor haar. Hij is de eigenaar van Hotel Redelijk Uitzicht in het dorpje Porto Vergogna - letterlijk de haven van de schaamte.

Dodelijk ziek

De openingsscène van het boek herinnert aan Il postino. Hoe Pasquale - even zielig als het dorpje zelf, het zesde van de Cinque Terre - tot aan zijn oksels in het water staat om een miserabel strandje in elkaar te boksen met wat rotsblokken en dan overvallen wordt door de bleke schoonheid in het bootje.

Pasquale doet alles om bij de actrice in de gunst te raken. Zij zegt dodelijk ziek te zijn. Dat denkt ze ook oprecht. De jonge hoteleigenaar reist zelfs voor haar naar de set van de film in Rome, waar iedereen het heeft over de affaire tussen Richard Burton en Elizabeth Taylor, beiden getrouwd. Auteur Jess Walter manoeuvreert zich meesterlijk behendig tussen feit en fictie totdat je het zelf niet meer weet. Het leven aapt de kunst na en omgekeerd. Producent van de film is bijvoorbeeld de fictieve Michael Deane, een personage om niet licht te vergeten.

De tragikomische taferelen van het Italië van 1962 worden verweven met het genadeloze Hollywoodbestaan van vijftig jaar later, met diezelfde Deane (nu als succesvol producer van zombie-westerns) in de hoofdrol. Wie komt in 2002 diens bureau binnengestapt op zoek naar een spoor van de mooie actrice Dee Moray? Inderdaad, een oude Italiaan. Eentje die vroeger een hotel had. Iedereen wordt zo een personage in het scenario van de ander. Ingenieus staaltje narrativiteit. Dat daarvoor al eens kort door de bocht wordt gegaan, het zij zo. De bij leven bijzonder charismatische Richard Burton - een schitterende ruïne - wordt in dit boek toch wat te eendimensionaal weggezet. Dat je al snel doorhebt dat dit een verhaal wordt over een onmogelijke, maar onverwoestbare liefde deert niet echt. Dat het boek korter kon en niet alle aanzetten even goed zijn gelukt, nemen we er ook bij. Net omdat het verhaal zo heerlijk wegleest.

Meesterwerkje

Jess Walter jongleert in deze liefdesroman met tijd en ruimte, met taal- en kunstregisters en heeft daarmee een meesterwerkje afgeleverd. Sterke emoties, de betere oneliners ('witty'), inventieve verhaallijnen en de inzichten die alleen klassiekers bieden. Vurig verlangen, plichtsbesef, frustratie, lot, oorlog, loutering: Schitterende ruïnes heeft het allemaal. Liefde doet lijden, maar als het op deze manier kan, dan graag. Soms hilarisch, veelal satirisch maar bijna altijd lyrisch. In de film Cleopatra zegt het hoofdpersonage tegen Marcus Antonius: "Ik wil niet de slaaf zijn van de liefde." Zijn reactie: "Dan zul je geen liefde kennen." Na het lezen van dit boek kun je hem geen ongelijk geven.

Jess Walter, Schitterende ruïnes, Marmer, 192 p., 19,95 euro.

Vertaling: Nicolette Hoekmeijer.

JOOST HOUTMAN ■

Verberg tekst

Kathy Mathys

Veertien jaar lang dacht de Amerikaanse schrijver Jess Walter dat hijSchitterende ruïnes nooit zou kunnen afronden. Hij strandde veelvuldig, schreef tussendoor andere boeken. En toch liet het verhaal hem niet los en keerde hij steeds terug naar zijn personages. Nu is hij blij dat hij de tijd heeft genomen.

' Schitterende ruïnes begon met een beeld, een visioen haast. Ik was net getrouwd met een Italiaanse, en we reisden naar Italië. De schoonheid van het land overweldigde me. Dat was in 1997 en, behalve in Brussel en Barcelona, waar ik een opdracht had als journalist, was ik nooit buiten Amerika geweest. Ik groeide op in een arbeidersfamilie en we gingen niet op reis. Het is een cliché, ik weet het: ik was de Amerikaan die verliefd wordt op het eten en het landschap van Italië. Met de trein trokken we naar de Cinque Terre. Toen we aankwamen, regende het, maar de volgende ochtend gooide ik de luiken open en straalde de zon. Het was net een schilderij. Toen ik terugkeerde uit Italië hoorde ik dat mijn moeder maagkanker had. Daarna begon ik een verhaal te schrijven over een vrouw, enigszins gebaseerd op mijn moeder, die ziek is en in de Cinque Terre strandt.'

Bagger

Het uiteindelijke verhaal vanSchitterende ruïnes gaat over een beginnende Hollywoodactrice, Dee Moray, die een bijrol heeft inCleopatra, de beroemde film met Richard Burton en Elizabeth Taylor. Burton scharrelt op de set met het meisje, ze wordt zwanger en om schandalen te vermijden, verscheept producent Michael Deane haar naar een onooglijk kustdorp met één hotel. Daar ontfermt de eigenaar, Pasquale, zich over haar.

Dit is een roman met heel veel verhaallijnen. We lezen over de mislukte Amerikaanse schrijver die jaarlijks naar het Italiaanse hotel komt om er te werken aan een autobiografisch verhaal over de Tweede Wereldoorlog; we trekken naar het hedendaagse Hollywood waar Michael Deane inmiddels herboren is als producent van reality tv-bagger; we leren zijn assistente Claire kennen die ontgoocheld is in de Hollywoodmachine en die haar hooggestemde ambities moet bijstellen. Daarnaast bevatSchitterende ruïnes een hoofdstuk uit het boek van de mislukte schrijver, een integraal Hollywoodscenario over kannibalen en een hoofdstuk uit de memoires van producent Deane.

'Ik zie die verschillende verhaallijnen als ruïnes. Het leven van de personages is als een ruïne, het landschap is als een ruïne maar ook het boek zelf is dat. Vanaf het begin is het erg versplinterd geweest en het weerspiegelt op tal van manieren mijn eigen schrijfproces. Toen ik vast zat, introduceerde ik een schrijver met writer's block in mijn verhaal.'

In vijftien jaar verandert een mens veel. In hoeverre is uw leven in het boek geslopen?

'Toen ik met het boek begon, leefde mijn moeder nog en twee van mijn kinderen waren nog niet geboren. Er is gigantisch veel gebeurd. Het verlies, het nieuwe leven: het zit allemaal in het boek. Meer nog, daarover gaat de roman. Net als Pasquale woon ik mijn hele leven al op de plek waar ik ben opgegroeid en net als hij stond ik te trappelen om er weg te gaan, om naar Hollywoodof New York te trekken. Maar ik werd vader toen ik negentien was en maakte dus de keuze die mijn personage maakt: ik bleef. Er moest brood op de plank komen en ik ging als verslaggever werken bij de lokale krant. Toch heb ik altijd gedacht aan die andere versie van mij, die een leven had kunnen leiden in een grote stad als New York. Wanneer ik er nu rondloop, zoek ik naar die andere Jess Walter, ook al wil ik al lang niet meer in New York of L.A. wonen.'

U klinkt erg satirisch over het hedendaagse Hollywood. Toch schrijft u scenario's. Hoe ambivalent is die relatie?

'Dat de Hollywoodscènes zo authentiek overkomen, heeft te maken met mijn observatievermogen en alertheid. Tijdens meetings zat ik voortdurend notities te maken. De producenten dachten dat het over de film ging, maar ik schreef op welke kleren iedereen aanhad, hoe ze zich gedroegen, hoe hun stem klonk. Ik heb een dubbelzinnige relatie met Hollywood. Toen ik er voor het eerst kwam, dacht ik: als ik niet uitkijk, verslinden ze me levend. Sindsdien heb ik een aantal scripts geschreven. Nu ik het ken, boezemt het me geen angst meer in.'

'Claire verklaart het hedendaagse Hollywood dood en tot op grote hoogte kan ik haar volgen. Het gaat niet goed met Hollywood. De films die verschijnen, reflecteren ons verlangen, onze smaak. Ik denk dat het huidige filmsysteem uiteindelijk in duigen zal vallen en dat er meer onafhankelijke producties zullen komen, andere vormen.'

'Voor mij zijn lezen en films kijken fundamenteel verschillend. De leeservaring is veel persoonlijker, je interpreteert veel meer, geeft je eigen betekenis aan de woorden. Dat merkte ik bijvoorbeeld aan de manier waarop lezers het slot vanSchitterende ruïnes opvatten. Ik wilde dat het einde een replica was van het volledige boek, met andere woorden een stroom aan verschillende verhaallijnen, maar dan versneld. Lezers interpreteren het slot op heel uiteenlopende manieren.'

Waarom koos u voor de film 'Cleopatra'?

'Daar waren veel praktische redenen voor, zo werd de film opgenomen in Italië in de jaren 60 en dat kwam mij goed uit. Maar de belangrijkste reden is datCleopatra een bijzondere plek inneemt in de filmgeschiedenis. Het was een veel te dure productie en hoewel de film ontzettend goed liep, maakte hij toch geen winst. VóórCleopatra probeerden filmmakers schandalen op de set te verbergen voor de pers. De producenten van deze film maakten juist gebruik van de romance tussen Burton en Taylor, van alle smerige details, om de film te verkopen. Die kentering was erg belangrijk en nu nog gebruikt men schandaal als een middel om geld binnen te rijven, om beroemdheden te creëren. In de roman drijf ik de spot met de manier waarop we omgaan met beroemd zijn. Een van de personages stelt dat films de nieuwe religie zijn, maar ik denk dat onze obsessie met beroemdheid de nieuwe religie is. En dan heb ik het niet alleen over filmsterren, zangers. We zijn allemaal de ster van onze zorgvuldig geconstrueerde filmproductie. Want daar draait het toch om bij de sociale media? Op Facebook gedragen we ons als publicisten, we kiezen de beste foto's, gaan op zoek naar de meest sprankelende citaten.'

Richard Burton heeft een kleine rol in het boek, maar zijn geest lijkt op elke bladzijde aanwezig.

'Richard Burton is de ziel van het boek.Schitterende ruïnes gaat over wat we doen met onze levens, onze talenten. Burton was ontzettend getalenteerd, maar hij had ook een gigantische appetijt, naar vrouwen, drank, spektakel. Daardoor brandde hij snel op en stierf hij jong. Ik vond hem de geknipte persoon om die thematiek te verkennen. Veel personages in het boek worstelen met dezelfde keuzes als Burton.'

In het nawoord citeert u Milan Kundera die in 'De kunst van de roman' schreef: 'Niets lijkt zo voor de hand liggend, zo tastbaar en concreet als het moment waarin we leven. En toch ontglipt het ons volkomen. Alle treurigheid van het bestaan ligt in dit gegeven besloten.' Ligt in die woorden de kern van uw boek besloten?

'Voor mij wel. Toen ik op dat citaat botste, blies het me omver; Kundera verwoordde wat ik wilde vertellen. Als romanschrijver kun je fragmenten uit levens vangen, flitsen, meer niet. Aan de ene kant kun je als schrijver heel diep graven in een mensenleven, aan de andere kant ontglippen die levens je.'

'Het citaat van Kundera gaat ook over tijd en hoe we die beleven. Omdat ik zo lang aan het boek heb gewerkt, voelde ik me vaak nostalgisch - ik miste de personages echt. Die nostalgie zit er duidelijk in. Ik plan mijn verhaal niet op voorhand, weet niet waar ik zal uitkomen. Dus in mijn leven gingen er, tijdens het schrijven, vijftien jaar voorbij maar ook in de levens van mijn personages. Daardoor is dit een boek geworden over de tijd, over hoe die zich manifesteert in onze levens en over de ongrijpbaarheid van het nu. Als ik dit boek veel sneller had geschreven, was die thematiek, het verglijden van de tijd, er nooit in terechtgekomen.'

Kathy Mathys ■

Verberg tekst

April 1962. Een motorboot legt aan in het vissershaventje van het onooglijke Noord-Italiaanse dorp Porto Vergogna, of 'Haven van de Schande'. Aan boord is de knappe Amerikaanse actrice Dee Moray. Ze neemt haar intrek in het ietwat vervallen hotel 'Redelijk Uitzicht' en vertelt aan de dromerige jonge hoteleigenaar Pasquale Tursi dat ze de opnames van de film Cleopatra in Rome vroegtijdig moest verlaten omdat ze maagkanker heeft. In afwachting van haar overbrenging naar een ziekenhuis in Zwitserland heeft haar producer Michael Deane haar voor een paar dagen naar Porto Vergogna gestuurd. Als niemand Moray komt ophalen, besluit Pasquale om Deane in Rome te gaan opzoeken. Op de immense filmset van het inmiddels totaal uit de klauwen gelopen massaspektakel ontmoet hij de acteur Richard Burton, een man die sneller flessen whisky soldaat maakt dan zijn schaduw.

Hollywood, vijftig jaar later. Claire Silver, de knappe assistente van de bejaarde Michael Deane, ontvangt elke vrijdag de ene na de andere uitgerangeerde scenarist die nieuwe films en tv-series komt voorstellen. De geheel uit plastische chirurgie opgetrokken Deane is het juk van de filmmaatschappij beu en wil weer op eigen vleugels vliegen. Daarvoor heeft hij een waanzinnig filmproject nodig dat handenvol geld kost en tot mislukken gedoemd is. Reddende engel en nuttige idioot van dienst zal de gesjeesde schrijver Shane Wheeler worden. Wheeler gelooft zelf dat hij een briljant idee heeft voor een film over pioniers die de barre winter van 1846 alleen maar kunnen overleven als ze een aantal familieleden oppeuzelen. Op het moment dat hij zijn fenomenale filmplan bij Claire Silver wil pitchen, stapt de oude Pasquale Tursi haar kantoor binnen. Pasquale is op zoek naar Dee Moray, de actrice die hij al een halve eeuw lang niet kan vergeten.

Vijftien jaar lang werkte Jess Walter aan Schitterende ruïnes . Te lang sleutelen, levert al te vaak een wanstaltig gedrocht op, maar gelukkig soms ook een onvervalst meesterwerk, zoals deze roman. Walter is een fan van Raymond Carver, de relatief jong gestorven Amerikaanse grootmeester van het kortverhaal. Dat is te merken aan dit boek, waarin Walter vijf aparte verhalen op een vaardige en ingenieuze manier aaneensmeedde tot een magistrale roman over de genadeloze tijd die onze levens en liefdes tot schitterende ruïnes herleidt. De voorbije twintig jaar werkte Jess Walter ook als schrijver van filmscenario's, wat met- een ook de filmische stijl verklaart waarin Schitterende ruïnes opgetekend is. Zijn belevenissen met ijdele Hollywoodproducers en leeghoofdige collega-scenaristen vormen de basis voor hilarische scènes en portretten.

Heel af en toe verdient een boek geen vijf, maar zes sterren. Schitterende ruïnes is er zo een.

SCHITTERENDE RUÏNES *****

Jess Walter , Marmer (originele titel: Beautiful Ruins), 410 blz., ? 19,95.

JAN STEVENS ■

Verberg tekst

De Amerikaanse schrijver (1965) deed vijftien jaar over het schrijven van deze tragikomische liefdesroman waarin een stoet van personages, plaatsen, tijden en verhalen de revue passeert. Het boek is wereldwijd een groot succes met 10 miljoen verkochte exemplaren. De rode draad in het verhaal is de liefdesgeschiedenis van een dromerige Italiaan (met blauwe ogen), en een Amerikaanse filmster die elkaar in 1962 onder tragische omstandigheden ontmoeten in een Italiaans vissersplaatsje, waarna hun wegen uiteengaan. Pas na vijftig jaar zien zij elkaar weer en dan blijkt dat de tijd hun liefde niet heeft uitgeblust. Het boek speelt zich voor een groot deel af in Hollywood, wat aanleiding geeft tot veel satire en hilariteit. Walter steekt de draak met de commercie en de nepgevoelens van het Amerikaanse witte doek. Tegelijk ontroert hij met echte emoties en verlangens. Ondanks de vele plotlijnen (die allemaal bij elkaar komen) hapert het verhaal nergens. Hier is duidelijk een vakman aan het werk die weet hoe je een groot publiek moet vermaken en tegelijk met ironie zijn integriteit bewaart. Achter in is materiaal voor leesclubs opgenomen. Vrij kleine druk. Verberg tekst